Beantwoord door: Ad de Jongh
Ik vroeg me af of jou enige literatuur bekend is over
EMDR als behandeling bij mensen die worstelen met het
maken van een moeilijke levenskeuze, zoals het wel of
niet verbreken van een relatie. Ik heb via Google Scholar
en PsycInfo gezocht, maar niets gevonden.
Ik vraag dit omdat ik recentelijk een patiënt met twijfels
over het voortzetten van haar relatie heb behandeld met
EMDR, met vrij spectaculair resultaat. De overweging om
EMDR hierbij toe te passen was de volgende: wanneer
mensen een moeilijke levensbeslissing moeten maken,
zijn wij als psycholoog snel geneigd hen te adviseren om
hun gevoel te volgen. Dat klinkt als goed advies, maar in
de praktijk blijkt dit vaak niet zo eenvoudig. Het ‘gevoel’
wordt namelijk nogal gekleurd door niet alleen relevante
informatie, maar ook door irrationele schrikbeelden en
rampscenario’s die vooral voor veel vertekening zorgen.
Bijvoorbeeld dat iemand vreest altijd alleen te blijven, of
die ander nooit te zullen kunnen vergeten. Door EMDR
op het grootste rampscenario toe te passen, wilde ik
voor beide mogelijke beslissingen (wel en niet verbreken
van de relatie) de lading van de schrikbeelden wegnemen,
waardoor er meer helderheid over zou blijven en
de beslissing makkelijker zou worden.
Zoals gezegd pakte het bij mijn patiënt erg goed uit. Ze
kwam de sessie binnen met behoorlijke somberheid,
omdat ze niet wist wat te doen. Bij haar vriend blijven
betekende ongelukkig blijven; bij haar vriend weggaan
betekende hem verliezen en misschien nooit meer een
ander vinden. We hebben EMDR toegepast op het ingebeelde
rampscenario dat zij het met hem uitmaakt
(omdat deze van beide rampscenario’s de meeste lading
had), en dit leidde tot zo´n sterke spanningsreductie bij
het beeld, dat de patiënt daarna naar haar vriend toe is
gegaan, en ze samen besloten afscheid te nemen van
elkaar. Zij was erg blij met dit resultaat en ze heeft me
later laten weten nog nooit zo’n goede beslissing te hebben
genomen.
Mocht hier in de literatuur nog weinig over bekend zijn,
dan lijkt het me leuk om er een protocol voor te schrijven,
zodat ook andere therapeuten er iets aan kunnen
hebben. Maar uiteraard alleen als het niet al vele malen
eerder is beschreven en gepubliceerd. Weet je of zoiets
bekend is?
Antwoord
Wat een mooie conceptualisatie en het is een uitstekende
ingang om EMDR op te doen! Nee, er is naar mijn
weten nooit eerder over gepubliceerd. Ik denk dat het
een prachtige ondersteuning is van de reikwijdte en het
belang van de flashforward-strategie.
Een puntje slechts: het beeld dat je nu hebt gebruikt als
flashforward is conceptueel niet de meest voor de hand
liggende. Het gesprek aangaan met de vriend is immers
niet de gevreesde ramp. Ze durft dat niet te doen, omdat
ze vreest dat er daarna een ramp gebeurt: altijd alleen
blijven en wat daar allemaal aan vast zit. Dat zou
conceptueel gezien de flashforward moeten zijn. Een gesprek
aangaan met de vriend om het uit te maken is geen
‘ramp’, maar de voorspeller van de ramp.
Voor een protocol, na één enkele succesvolle casus, is het
mijns inziens te vroeg. Dan zou je eerst zekerheid moeten
verkrijgen omtrent de vraag of deze procedure bij iedereen
ook inderdaad ongeveer hetzelfde uitwerkt. Het
is eigenlijk de reguliere flashforward, maar wel een die
enorm goed heeft uitgepakt.
Reactie
Bedankt voor je positieve reactie. Dit sterkt mij in de
overtuiging dat EMDR toepassen in een dergelijke situatie
een logische redenering is, en dat ik deze mogelijk
in de toekomst vaker kan inzetten. Al moet ik zeggen dat
de positieve uitkomsten al een sterke stimulans waren.
Wat betreft je kritische notitie: ik begrijp je punt. Ik moet
denk ik iets scherper noteren hoe het gelopen is. Het
is namelijk niet zo dat deze patiënt als specifieke angst
noemde altijd alleen te zullen blijven. Dat was slechts
één van de angsten die ze noemde, als ze het zou uitmaken.
De waarheid is dat ik eigenlijk niet zeker wist
wat haar grootste angst precies was, voordat ik EMDR
ging toepassen bij deze patiënt. Ze vertelde erg bang te
zijn dat het een verkeerde beslissing zou zijn om haar
vriend te verlaten. En ze had daar allerlei rampscenario’s
bij (waaronder ‘alleen blijven’). Maar toen we EMDR toepasten,
en ik haar vroeg wat voor haar het meest akelige
plaatje was dat ze zou kunnen schetsen van wat er
zou gebeuren als ze het uit zou maken, koos ze dit: haar
vriend die bij de deur staat, huilend, zij huilend en smekend,
zich aan hem vastklampend omdat ze hem toch
niet durft te laten gaan.
Ik begrijp wat je zegt: dat het uitmaken zelf normaal gesproken
niet de ‘ramp’ zou zijn, maar ik denk dat het
rampbeeld bij haar te maken heeft met de gedachte niet
in staat te zijn de directe emotionele gevolgen van het
uitmaken te verdragen, wat in het plaatje tot uitdrukking
komt. De ramp is iets van: “Ik zal kapot gaan van verdriet
op het moment dat hij de deur verlaat. Die situatie zal ik
niet kunnen verdragen (en dus in het heden: ‘dat beeld
kan ik niet verdragen.’).” Vandaar dat ik dacht dat dit zo
zou kunnen, passend bij de NC: ‘Ik ben machteloos’ (ten
opzichte van het beeld).
Mogelijk heb ik het nog steeds niet op de juiste manier
aangepakt, dus ik hoor het graag als het idealiter toch
anders had gekund. Het resultaat was in elk geval erg
positief. Daar ben ik erg blij mee.