Ik heb een 62-jarige man die zijn hele leven verslaafd
is geweest, in behandeling. Hij is opgegroeid tijdens de
oorlog in een Pools kamp met een getraumatiseerde
vader, die hem mishandelde. Hij is nu in behandeling
voor cannabisverslaving, maar hij heeft een verleden
met heroïne, cocaïne en andere verslavende middelen.
Hij is meer gaan gebruiken, nadat hij als conciërge op
een school zag hoe een man een vrouw neerstak en hij
tevergeefs eerste hulp moest verlenen. De SUD van dit
target begint op 9, wordt tijdens de sessie 10, en zakt
daarna niet meer. Als werkgeheugenbelasting gebruik
ik mijn vingertoppen, die ik versnel tijdens de zeer frequent
voorkomende en lang aanhoudende abreactions.
Ik laat hem sommen oplossen en tappen met zijn handen
op zijn schoot. De emoties blijven hem overspoelen,
lijkt het wel. Hij dissocieert niet, hoort mij nog, maar
het lijkt alsof hij de gebeurtenis herbeleeft. De SUD daalt
niet tijdens de twee sessies die ik nu met hem heb gedaan.
Wel is de SUD aan het begin van de tweede sessie
naar 7 gegaan, maar in het verloop van de sessie ging
de SUD vervolgens weer omhoog. Op aangeven van de
patiënt stoppen we de sessie als hij echt lichamelijk helemaal
op is; hij is dan van top tot teen bezweet!
Ik denk zelf aan kortere sets, zodat hij niet zo overspoeld
raakt. Verder gebruik ik met kwetsbare patiënten
vaak twee kaarten: een rode en een groene. Rood staat
voor ‘toen’ (fout) en groen voor ‘nu’ (goed). Dit helpt de
patiënt vaak om in het groen te blijven. Zal ik dit bij hem
ook toepassen, of heb je nog andere tips?
Antwoord (Ad de Jongh)
Dank je voor je vraag. Ja, leuk. Ik heb eerst nog wat informatie
nodig. Bij een SUD die verspringt, moet je goed
opletten. Dat betekent namelijk vrijwel altijd dat het
plaatje niet op de seconde stil staat. Hij keert dan niet
steeds terug naar hetzelfde plaatje, maar neemt een
ander plaatje uit hetzelfde filmpje, of een heel andere
herinnering. Welk plaatje staat er op de seconde stil?
In het geval van zwaar lichamelijk letsel is er vrijwel altijd
sprake van twee plaatjes waarbij er een over schuld
gaat en de ander over machteloosheid. Welk plaatje ben
je nu met welke NC aan het bewerken? Als je hem zou
vragen: “Heb je wel eens gedacht: ‘had ik maar!’”, wat
zou hij dan zeggen?
Reactie
Het plaatje staat stil op de seconde, en hij heeft er een
tekening van gemaakt. Het lijkt alsof hij bij back to target
te weinig afstand kan bewaren (hij is psychotisch
kwetsbaar), waardoor de SUD stijgt tijdens de sessie.
De NC is: ‘Ik ben machteloos’. Ik ben al met aanwijzingen
van mijn supervisor aan de slag gegaan (zie hieronder)
en dat ging goed: de SUD daalde. Ik zal het domein
‘schuld’ ook nog een keer uitvragen.
Antwoord (Hellen Hornsveld)
Volgens mij doe je het heel goed. Die twee kaarten zijn
inderdaad een goed idee, maar nog beter lijkt het me om
hem controle te geven over het beeld. Je kunt hem ook
het beeld op een tv-scherm in de verte laten afspelen.
Hij heeft de afstandsbediening, mag het uitzetten, maar
mag het ook zwart-wit maken. Hij heeft dan controle.
Als het hem dreigt te overspoelen, voeg je sneeuw toe,
zet het geluid uit, of je zet er een ander geluidje onder:
alles om het hem minder te laten overspoelen. Heb je
daar wat aan?
Reactie
Ik heb de bioscoopmethode toegepast en mijn patiënt
heeft de film eenmaal stop gezet. Dit werkte hartstikke
goed. Zijn reactie was minder heftig dan de vorige keren
en hij merkte dat het beeld qua naarheid verminderde.
Tijdens de sessie kwam het beeld van de bloedende
vrouw meermaals terug. Hij leek hetzelfde rondje met
de trein te rijden. Ik heb de film vooruit gespoeld (als
een wissel om weer verder te gaan). Dit werkte goed.
Verder kreeg hij enkele verschijnselen uit zijn psychotische
episode terug (hierin is hij terecht gekomen na de
moord), en hij vroeg zich af of hij niet al zijn hele leven
gek was. Als een soort van cognitive interweave heb ik
hem toen als extra informatie gegeven dat het maken
van een eigen wereld een vorm van coping is, en dat
een dergelijke reactie op extreme nare gebeurtenissen
zoals deze, een natuurlijke en menselijke reactie is. Hij
heeft dit meegenomen in zijn verdere associatieproces
en concludeerde nadien inderdaad dat het normaal is
wat hij doet en dat hij niet gek is.
Reactie
Nog even om je op de hoogte te houden hoe de casus
is afgelopen. Na drie EMDR-sessies kon de patiënt neutraal
naar het beeld kijken, en hij vertelde me eeuwig
dankbaar te zijn voor de EMDR die hij van mij had gekregen.
Op mijn vraag: “Denk je wel eens ‘had ik maar’”, zei
hij op nuchtere toon: “nee, ik heb goed gehandeld!” Dus
dat ene target met een NC in het machteloosheidsdomein
was voor hem blijkbaar belangrijk en voldoende.
Antwoord (Ad de Jongh)
Fantastisch. Goed gedaan hoor. Dank je wel. Mooie casus!